بررسی ارتباط بین کیفیت کالبدی مسکن و شاخص‌‌های امنیت تصرف در مناطق حاشیه‌نشین (مورد شناسی: محلة وکیل‌‌آباد شهر ارومیه)

تأمین حق سکونت، یک اصل اساسی و لازم برای بهبود شرایط زندگی فقرای ساکن در سکونتگاه‌های حاشیه‌نشین شهری به‌شمار می‌رود و فقدان امنیت تصرف منجر‌به عدم تمایل به مشارکت و سرمایه‌‌گذاری در بهبود مسکن و آسیب‌‌های روانی در ساکنان می‌‌شود. این پژوهش در‌پی پاسخ به این سؤال است که شاخص‌‌های امنیت تصرف تا چه میزان بر کیفیت مساکن در محلة وکیل‌آباد ارومیه تأثیرگذار است؟ روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد‌نیاز تحقیق به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه کسب شده‌‌اند. در‌نهایت با استفاده از مدل‌‌های آماری مختلف از‌قبیلِ آزمون میانگین، تحلیل عاملی، رگرسیون خطی و مدل مسیر به کمک نرم‌افزار SPSSبه تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات پرداخته می‌شود. با استفاده از تحلیل عاملی، عوامل امنیت تصرف در سه گروه قراردادی، مشارکتی و تجربه‌محور جای گرفتند. برای بررسی کیفیت مسکن نیز از چهار شاخص مصالح ابنیه، پوشش ابنیه، سطح زیربنا و رضایتمندی ساکنان استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که عوامل امنیت تصرف رابطة مستقیم و قوی با ارتقای کیفیت مساکن در محلة مورد مطالعه دارد. نتایج آزمون میانگین نشان داد که برای عامل مشارکتی، شاخص خویشاوندی و روستامحور بین ساکنان محدوده بیشتر است؛ اما ساکنان نسبت‌به حمایت نهادهای سیاسی چندان امیدی ندارند. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که از میان عوامل امنیت تصرف، تأثیر عامل تجربه‌محور بر امنیت تصرف زمین و کیفیت کالبدی مسکن بیشتر و عامل قراردادی کمتر بوده است. برای ارتقاء امنیت تصرف، ابتدا باید شاخص‌های تجربه‌محور به‌ویژه نگرانی ساکنان از آوارگی بعد از تخلیه و سپس ترس از میزان نارضایتی نهادهای عمومی از اسکان در محله مورد رفع و بررسی قرار گیرد و به جای ارائة سند مالکیت، استفاده از مالکیت‌‌های جمعی و مدل‌‌های اجتماعی‌محور پیشنهاد می‌‌شود.